Müzakereler ve Strateji Arayışı

Kanada federal hükümetinin yapay zeka (YZ) konusundaki yeni stratejisinin 2025 baharında yayınlanması planlanıyor. Nisan ayında dönemin Hazine Bakanı Anita Anand tarafından duyurulan hazırlık süreci kapsamında araştırmacılar, sendikalar ve yerli topluluklar dahil çok sayıda paydaştan yaklaşık 300 görüş alındı. Bu geri bildirimler, YZ’nin kamu hizmetinde nasıl kullanılabileceğine dair geniş bir yelpazede teklifler ve çekinceler ortaya koydu.

Olası Uygulama Alanları

Görüşlerde, vatandaşlara yönelik süratli ve gerçek bilgi sağlamak hedefiyle yapay zekâ tabanlı sohbet robotlarının kullanılması öne çıktı. YZ’nin metin çevirisi yaparak resmi lisanları daha erişilebilir hale getirmesi, sıhhat, etraf ve iktisat alanlarını izleme üzere bahislerde data tahlili sağlaması ve toplumsal hizmet müracaatlarını sürece alması da gündeme geldi. Dokümanların taranması, idari yazışmaların yönetilmesi, e-posta kutularının düzenlenmesi ve sıkça sorulan sorulara karşılık oluşturulması üzere bürokratik yükü hafifletecek uygulamalar da önerildi. Birtakım iştirakçiler, toplumsal medya üzerinden halkın nabzının tutulması ve kamusal müracaat süreçlerinde daha aktif geri bildirim toplanması için YZ kullanılabileceğini savundu.

Hâlihazırda uydu imgelerinin tahlili ve kestirim çalışmaları üzere alanlarda YZ’den yararlanılıyor. Ayrıyeten vergi davalarının sonucunun öngörülmesi, süreksiz vize müracaatlarının kategorize edilmesi ve kamu maaş sistemindeki birikmiş süreçlerin temizlenmesi üzere uygulamalar bulunuyor. Rapora nazaran işe alım süreçlerinde de YZ tabanlı araçlar kullanılıyor. Müracaatların taranması, mülakat planlanması ve eğitim programlarının hazırlanmasıyla ilgili alanlarda YZ’nin kolaylık sağlayabileceği düşünülüyor.

Hassas Alanlarda Sınırlamalar

Rapora yansıyan diğer görüşlerde, isimli sistemde yapay zekânın kullanılmaması için ikazlar yer aldı. Bilhassa ceza düzenlemeleri, ceza verme süreçleri ve kaideli tahliye kararları konusunda çok riskli durumlar oluşabileceği lisana getirildi. Kimi iştirakçiler, YZ teknolojilerinin nezaret gayeli yahut siyaset imalinde karar verici düzenek olarak kullanılmaması gerektiğini vurguladı. Toplumsal hizmetlere erişim uygunluğunun büsbütün otomatik sistemlere bırakılmaması tarafında görüşler paylaşıldı. YZ’nin kamuda terfi, işten çıkarma yahut işe alım üzere insan kaynağı idaresi kararlarında hudutlu bir rol oynaması gerektiği de aktarıldı. Kamu kurumlarında her seviyede YZ eğitiminin gerekliliği konusunda ise geniş bir mutabakat oluştu.

Uzman Görüşleri ve Gelecek Adımlar

Carleton Üniversitesi’nde YZ ve yönetişim alanında araştırmalar yürüten Profesör Adegboyega Ojo, raporda tanımlanan kullanım alanlarını izafi olarak inançlı buluyor. Yüksek hassasiyet gerektiren dallarda ise sıkı etik kurallarla insan kontrolünün korunması gerektiği düşünülüyor. Concordia Üniversitesi öğretim üyesi Fenwick McKelvey de vergi beyanı üzere hususlarda YZ tabanlı sohbet robotlarının faydalı olabileceği görüşünü paylaşıyor. Öte yandan, hükümetin yalnızca mevcut araçları uyarlamak yerine, kamusal faydası net bir biçimde ortaya koyan yeni YZ altyapıları tasarlaması gerektiği de öneriliyor. Böylelikle YZ uygulamalarının kullanıcı odaklı dizaynın ötesine geçerek daha geniş toplumsal yarara hizmet etmesi hedefleniyor.