Gopinath: Merkez bankaları bu kere çok daha güç bir imtihanla karşı karşıya

Uluslararası Para Fonu (IMF) Lider Yardımcısı Gita Gopinath, ABD Başkanı Donald Trump’ın yeniden başlattığı ticaret savaşının, gelişen piyasa ekonomileri açısından Covid-19 pandemisinden bile daha büyük bir imtihan olduğunu söyledi.

Financial Times’a konuşan Gopinath, gelişmekte olan ülkelerin merkez bankalarının, belgisiz gümrük tarifeleri ve global piyasalar üzerindeki tesirleri nedeniyle para siyasetinde hareket alanlarının önemli biçimde daraldığını söz etti.

“Pandeminin başında tüm merkez bankaları birebir tarafta ilerliyordu; çok süratli biçimde mali genişlemeye gittiler. Lakin bu sefer yaşanan şokun tesiri ülkeden ülkeye değişiyor,” diyen Gopinath, “Bu nedenle gelişen piyasalar için zorluk bu sefer çok daha büyük,” yorumunda bulundu.

Fed faiz indirimi konusunda temkinli, gelişen piyasalar talep şokuyla karşı karşıya

ABD Merkez Bankası (Fed) yetkilileri, gümrük tarifelerinin enflasyonu artırabileceği kaygısıyla faiz indirimine sıcak bakmıyor. Buna rağmen, gelişen piyasalar açısından tablo farklı: ABD’nin ithalat kısıtlamaları bu ülkelerde direkt talep daralmasına yol açıyor.

Gopinath, “Bu durum gelişen piyasalar için daha çok bir talep şoku manasına geliyor. Hem büyüme hem enflasyon aşağı çekiliyor,” değerlendirmesinde bulundu.

Pandemide merkez bankaları faiz indirimi ya da varlık alım programlarıyla ekonomileri desteklerken, bu defa siyaset reaksiyonları çok daha bölgesel ve farklılık gösteriyor. Gopinath’a nazaran bu ayrışma, gelişen piyasaları global finansal şartlardaki sıkılaşmalara karşı daha kırılgan hale getiriyor.

Gelişen piyasa varlıklarında toparlanma: Fakat kırılganlık sürüyor

Trump’ın 2 Nisan’daki “karşılıklı tarifeler” açıklamasından bu yana geçen iki ayda, gelişen piyasa varlıkları kıymetli ölçüde toparlandı. Çin hariç MSCI gelişen piyasalar endeksi yaklaşık %20 yükselirken, Meksika pesosu, Güney Kore wonu ve Güney Afrika randı dolar karşısında %5’in üzerinde bedel kazandı.

Ancak OECD bu hafta yayımladığı Ekonomik Görünüm Raporu’nda, gelişen piyasa ülkelerinde sermaye akışlarının taraf değiştirme riskine dikkat çekti. Paris merkezli kuruluş, bu ülkelerde ekonomik beklentilerin bozulması ve global risk iştahındaki düşüşle birlikte para ünitelerinde baskı, finansman maliyetlerinde artış yaşanabileceği ihtarında bulundu.

OECD’nin değerlendirmesine nazaran, “gelişen piyasaların birçok, global piyasa şartlarındaki dalgalanmalara karşı hala kırılgan.”

Trump’tan yeni vergi tehdidi: Global belirsizlik tırmanıyor

Geçtiğimiz ay ABD ve Çin, Cenevre’de yapılan görüşmelerin akabinde tarifeleri süreksiz olarak düşürme kararı alsa da, Trump kısa müddet sonra Pekin’i ateşkesi ihlal etmekle suçladı.

Cuma günü Pennsylvania’da düzenlenen bir mitingde konuşan Trump, çelik ve alüminyum ithalatına yönelik tarifeleri %50’ye çıkarma kelamı vererek ticaret savaşını yeni bir kademeye taşıdı.

Gopinath bu durumun gelişen piyasalar açısından önemli sonuçlar doğurabileceğini vurguladı: “Ticaret siyasetindeki bu volatilite nedeniyle gelişen ülkeler adeta sis içinde istikamet bulmaya çalışıyor.”

İkili şok: Zayıf ihracat, kıymetli finansman

Gelişen piyasa ekonomileri, zayıf ihracat görünümüne karşın hala yüksek borçlanma maliyetleriyle karşı karşıya. Natixis Asya-Pasifik Başekonomisti Alicia Garcia Herrero, “Geleneksel olarak zayıf dolar gelişen piyasalar için ihracat kaybı manasına gelir lakin birebir vakitte daha ucuz finansman sağlar. Lakin şu anda bu formül işlemiyor” dedi.

Uzun vadeli ABD tahvillerinin yüksek getiri sunması nedeniyle sermaye gelişmiş ülkelere yönelirken, gelişen piyasa borçlanmaları kıymetli kalıyor. Bu da para siyaseti esnekliğini sınırlıyor.

Kripto paralar yeni risk unsuru

Gopinath, gelişen piyasaların direnç gücünü etkileyen bir öteki faktörün ise banka dışı finansman kaynaklarına olan bağımlılık ve kripto varlıkların artan rolü olduğunu belirtti. Kimi ülkelerde kripto para kullanımının süratle arttığını vurgulayan Gopinath, bilhassa stablecoin’lerin (değerleri bir varlık ya da para ünitesine sabitlenmiş dijital paralar) önemli riskler taşıdığını söyledi.

“Stablecoin’lerin artışı, lokal finansal kurumların devre dışı kalması, para ikamesi ve para siyaseti denetiminin zayıflaması üzere riskleri beraberinde getiriyor.”

Bazı uzmanlar, dolar ya da varlık teminatlı stablecoin’lerin gelişen piyasa para ünitelerini istikrarsızlaştırabileceği, yatırımcıların mahallî paralardan çıkış yapabileceği ihtarında bulunuyor.

Gopinath: Merkez bankalarının prestiji yükseldi fakat riskler hâlâ büyük

Gopinath, son yıllarda birçok gelişen piyasa merkez bankasının enflasyon hedeflemesi üzere çağdaş para siyaseti çerçevelerine geçtiğini ve bu sayede güvenilirlik kazandığını belirtti. Fakat yeniden de global ekonomik gelişmelerin bu ülkeler üzerindeki tesirinin daha yüksek olduğuna dikkat çekti:

“Gelişmiş ekonomilere kıyasla gelişen ülkelerde global faktörlerin tesiri çok daha belirleyici. Ekonomik siyasette bu kadar büyük kaymalar yaşanırken, bu durum gelişen piyasalar için önemli bir zorluk oluşturuyor.”

Atilla Yeşilada ve Güldem Atabay tarafından kaleme alınan özel raporlarımıza abone olmak ister misiniz? Abonelik fiyatlıdır. Şartları öğrenmek için bize e-mail atın: [email protected]