Erdoğan, İmamoğlu’nun tutuklanmasını emrederek tarihi bir kusur yaptı ve büyük ölçüde siyasi sermaye kaybetti.  O günden bu yana yapılan anketlerde, AKP CHP’nin gerisinde kalırken, iştirakçilerin %60-65’i İmamoğlu’nun hileli yolla ekarte edilmesine reaksiyon gösteriyorlar. Erdoğan’ın siyasi yanlışı, saatli el bombasını da TCMB’nin kucağına bıraktı.  O günden bu yana TCMB net rezervleri takriben $40 milyar daraldı. Yabancı yatırımcıların birçok “bu ülkede yatırım filan yapılmaz” deyip soluğu diğer Gelişmekte Olan Piyasalarda (GOP) alırken, yerleşikler de haklı olarak “bu işin sonu nereye varacak bilinmez” paniğiyle dövize koştu.

Bundan evvelki makalelerini okuduysanız, ya da linkteki görüntüyü seyrederseniz, siyaset konusunda ne kadar karamsar olduğumu görürsünüz. Erdoğan şimdilik İstanbul  Büyükşehir Belediyesi ve CHP’ye kayyum atama planlarını askıya aldı, lakin sokaklardaki öfke yatışır yatışmaz, uygulamaya koyacak. Malum, “turbun büyüğü heybede”, yakında dananın kuyruğu kopacak, vesaire, vesaire. O vakit bu dövize kaçış devam eder mi; ve Türkiye tekrar bir sabah döviz krizine mi uyanacak sorularına karşılık arayalım.

Bu makale 3 kısımdan oluşuyor. Öncelikle, dövize kaçışın öteki nedenlerini de anlatayım. İkincisi, politik riskin mudi davranışları üzerindeki tesirini bir tartalım. Son olarak da Perşembe günü TCMB’nin alacağı faiz kararı hakkında iddia yapıp, döviz-TL tercihini nasıl etkileyeceğini masaya yatıralım.

Türkiye aslında bir değil, dört şok birden yaşadı. İmamoğlu’nun tevkif edildiği günden bu yana-tesadüf bu ya- Gelişen Piyasalar’dan da fon kaçışı başladı:

Uluslararası Finans Enstitüsü’nün (IIF) raporuna nazaran, gelişmekte olan piyasalarda sabit getirili menkul değerler ve pay senetleri kalemlerinde toplamda 17,1 milyar ABD doları fiyatında net yabancı çıkışı kaydedildi.

Bu, Donald Trump’ın Kasım ayında ABD başkanlık seçimini kazanmasından bu yana birinci defa girişlerin negatife dönmesi ve Ağustos 2023’ten bu yana görülen en büyük aylık sermaye çıkışı manasına geliyor. Pay senetlerinden 12,4 milyar dolar çıkış yaşanırken, bu ölçünün neredeyse dörtte üçü Çin paylarından kaynaklandı.

Tahvil piyasasındaki kayıplar da büyük ölçüde Çin sabit getirili menkul değer piyasasından gelen 6,7 milyar dolarlık çıkışla oluştu. Bu çıkış, diğer gelişmekte olan piyasalara giren 1,9 milyar dolarlık tahvil yatırımı akışını ziyadesiyle dengeledi”. Bloomberg’in linkteki haberine nazaran, Nisan’da da GOP’tan para kaçışı sürdü.

İkinci şok, Nuray Babacan’ın Gaye Erkan’ın Cumhurbaşkanlığı Yatırım Ofisi’nin başına getirileceği duyumuydu. Gaye Erkan’ı biraz tanıyanlar, Mehmet Şimşek’in postunun tehlikeye düşeceğini sezerek, biraz daha döviz aldı. Son darbeyi ise SPK vurdu. Yalnızca O/N ve TLREF varlıklara yatırım yapmak emeliyle kurulan  Para Piyasası Fonları’na (PPF) net varlıklarının %10’u kadar devlet tahvili tutma yükümlülüğü ihdas etti. Bu fonlarda  $40 milyar biriktiren yatırımcı bir sabah uyandı ki, ziyanda. Küfrederek, PPF’nın yarısını satıp, kıymetli ölçüsünü dövize plase etti.

Ticaret Savaşında yaşanacak yeni şoklar her gün GOP’u daha da sarsabilir, lakin artık bize tesiri olmaz. Yabancı fonların birçok kaçtı aslında. Türkiye Ticaret Savaşı hengamesini saha kenarında seyrettiği için, bu cins şokların bizde dövize kaçış davranışı tetiklemesi de güç.  Gaye Erkan Yatırım Ofisi’nin başına atanmadı.  Mehmet Şimşek’in konumunun tehlikede olduğuna dair en ufak bir duyum bile yok. Devlet tahvili getirileri tepe yapmışken bunları alıp portföylerine koyan PPF’ler artık kar yazıp, yine yatırımcı cezbedecek.

Bireyseller açısından dövizde kalmanın dayanılmaz bir maliyeti var. Dün, gazeteler mevduat faizinin %50’ye fırladığını yazdı. Dövizin getirisi sıfır, TL’de aylık getiri %4 civarında. Siyasetteki belirsizlik bu dev getiri makasına karşın vatandaşı dövizde tutabilir mi?  Şayet sokak şovlarına şiddet karışırsa EVET, fakat ben Erdoğan’ın bunların doğal olarak yatışmasını bekleyeceğini düşünüyorum. Yukarda da arzettim, Erdoğan şoklar yatışıncaya kadar CHP’ye karşı da itimat bozucu bir atılım yapmaz. Özetle, politik risk sürse de, yeni tepeler yapmasına daha vakit var. Üstelik, önümüz de yaz. TCMB bu krizde net $40  milyar FX rezerv kaybetse de, yaz aylarında mevsimsel cari fazlalar sayesinde tekrar kasasını doldurup kuru istediği üzere yönlendirebilecek. Yani, en azından turistlerin meskenlerine döndüğü Kasım’a kadar bireysellerden gelecek talebin döviz şoku yaratması nerdeyse imkansız üzere.

Ve geldik son kısma:  TCMB Perşembe ne yapacak ve niçin değerli?  Anketlere nazaran, TCMB faizleri sabit tutacak. Bu karar TL’ye dönüşü teşvik eder. Halk ortasında Aralık’taki prematüre faiz indirimi kararının gerisinde Erdoğan’ın olduğu görüşü yaygın. Perşembe TCMB faiz indirirse, yeniden nas günlerine döndüğümüz algısını kırmak imkansız olur.  Tahminen vatandaş daha fazla döviz almaz, fakat eldekini meblağ, kışın bir kriz için yer oluşur.  Ancak, TCMB’nin faizleri sabit tutması, Erdoğan’ın artık bu hususla ilgilenmediği algısını doğurur ki, TL’ye dönüşü başlatır. Bedelli Meslektaşım ve HSBC Portföy Baş Ekonomisti İbrahim Aksoy daha da yiğit bir iddiada bulundu dün:

“TCMB datalarını kullanarak yaptığımız hesaplamalar swaplar için düzeltilmiş net rezervlerin Çarşamba günü düşmeye devam ettiğine işaret ediyor. Swaplar için düzeltilmiş net rezervlerin (kamunun TCMB’deki döviz mevduatları hariç) Çarşamba günü 1.5 milyar dolar daha düşerek 12.7 milyar dolara gerilediğini hesaplıyoruz. TCMB faiz kararını Perşembe günü 14:00’da açıklayacak. HSBC Portföy İdaresi olarak rezervlerdeki azalma suratı nedeniyle Para Siyaseti Kurulu’nu (PPK) haftalık repo ihale faizini 2.5 puan artışla %45.00’a, gecelik borç verme faizini ise %48.50’ye yükseltebileceğini öngörüyoruz”.

Katılmıyorum, zira faizleri yükseltmek aslında Şubat-Mart bilgilerine nazaran ivme kaybeden iktisatta sığ da olsa bir resesyona yol açar. Erdoğan ise halkın bu kadar öfkeli olduğu bir ortamda resesyon istemez. Ancak, Aksoy haklıysa, sıcak paranın da kaçtığı süratle sisteme geri döndüğünü görürüz.

“Aptal başın cezasını ayaklar çeker” derle ya, TCMB de “ayak durumunda”.  Bakalım ne tarafa gidecek adımları.