Coface’ın uzman ekonomistleri ABD ve Trump idaresinin tarife kararlarını kıymetlendirdi. Açıklamada şöyle denildi:

“2 Nisan’da, Kurtuluş Günü olarak anılan tarihte, Lider Donald Trump tüm ticaret ortaklarına yönelik gümrük vergilerinde esaslı bir artış açıkladı: tüm ülkeler için en az %10, kimileri için ise çok daha yüksek oranlar. Bu tedbirlerin yürürlükte kalıp kalmayacağı bilinmeyen olsa da, savaş sonrası global ticaret sisteminde şimdiden gibisi görülmemiş bir şok tesiri yarattı.

Korumacılığa tarihi bir dönüş

En az %10 oranındaki kelamda ‘karşılıklı’ gümrük vergilerinin 5 Nisan’da yürürlüğe girmesi, ABD ticaret siyasetinde kampanya vaatlerini ve en berbat senaryoları dahi aşan dramatik bir tırmanışa işaret ediyor. Çin (%34), Avrupa Birliği (%20) ve Japonya (%24) üzere öbür birçok ticaret ortağına ise 9 Nisan’dan itibaren daha yüksek vergiler uygulanacak.

Meksika ve Kanada, USMCA anlaşması1 kapsamında ABD pazarına gümrüksüz erişim hakkını koruyarak bu ‘karşılıklı’ vergilerden muaf tutulan az sayıdaki ülke ortasında yer alıyor. Yurt içinde temin edilemeyen güç ve mineraller ile halihazırda makul vergilere tabi olan (çelik, alüminyum, otomotiv) yahut önümüzdeki haftalarda tabi olacak kesimler de muafiyet kapsamında.

Küresel ticarette kırılma

Ekonomistlerimizin varsayımlarına nazaran, bu artış, ortalama fiili tarife oranını %2,3’ten (2024) %26,2’ye çıkaracak ve bu oran, son yüzyılın en yüksek düzeyi olacak. Birebir vakitte 1930 tarihli Smoot-Hawley Yasası’ndan bu yana yaşanan en ani değişim niteliğini taşıyor.

Bu açıklamalar, çok taraflı ticaret normlarından (örneğin DTÖ kuralları) bir kopuş manasına geliyor ve müdafaacı tedbirler sarmalını tetikleme riski taşıyor. Tıpkı vakitte tedarik zincirlerini zayıflatıyor ve jeo-ekonomik parçalanma riskinin halihazırda yüksek olduğu bir devirde işletmeler için meçhullüğü artırıyor.

Bölgelere nazaran farklılaşan etkiler

ABD ticaretine büyük ölçüde bağımlı olan Asya ekonomileri (Vietnam, Kamboçya, Tayvan, Malezya ve Tayland), bu uygulamadan en çok etkilenecek bölgeler ortasında yer alıyor; bu ülkelerin ihracatlarına ağır vergiler getirilecek. Kimi Afrika (Lesotho, Madagaskar) ve Orta Amerika (Nikaragua, Honduras) ülkeleri de önemli formda etkilenecek, lakin bu ülkeler ABD’ye daha az bağımlı oldukları için nispeten daha sonlu bir tesir görecek.

Büyük ekonomiler ortasında Güney Kore, Japonya, Çin ve Hindistan’ın sert darbe alması bekleniyor. Tüm AB üye ülkeleri %20 oranında tarifeye tabi olacak ve Almanya ile İtalya bu durumdan bilhassa olumsuz etkilenecek.

Ticaret tansiyonunun tırmanması olası

Kısa vadede olumlu bir sonuç elde etmek epey güç görünüyor. AB ve Çin üzere aktörler, ABD’den ithal edilen eserlere vergi uygulayarak misilleme yapma niyetlerini şimdiden ortaya koydu. Bu durum, ticaret tansiyonlarının tırmanmasını olası, hatta kaçınılmaz hâle getiriyor. Buna karşılık, AB 2023 sonunda kabul ettiği ‘Zorlamaya Karşı Araç’ı birinci sefer devreye sokabilir.

Orta vadede ise ticaret akışlarının yine yapılandırılması tüm ekonomileri etkileyecek: Örneğin Asyalı ihracatçılar yeni fırsatlar aramak zorunda kalacak, bu da bilhassa Avrupa’da rekabetin artmasına neden olabilir.

Zayıflayan ABD ekonomisi

Bu tarifeler, 2025’in başlarında hane halkı tüketiminin düşük seyrettiği (%0,1 – Ocak’ta daralma sonrası) bir periyotta zati kırılganlaşan ABD iktisadını vuracak. İthalat oranlarındaki artışın yol açtığı maliyet artışı, şirketlerin yatırım kararlarını ve tüketicilerin satın alma davranışlarını kıymetli ölçüde yavaşlatabilir. Bu haftaki açıklamalardan evvel 2025 yılı için %2,8 olarak öngörülen enflasyon üzerindeki tesirler ise yakından takip edilecek. Geçtiğimiz yılki seçim kampanyası sırasında yapılan kimi varsayımlar, bu cins tarife artışlarının bu yılki enflasyona 2 puana kadar ek yük getirebileceğini ortaya koyuyordu. Mümkün bir resesyon periyodunda artan enflasyon riski, faiz indirim planlarını dikkatli bir formda yürüten ABD Merkez Bankası’nın (Fed) işini daha da zorlaştıracak.

Hedefler var; sonuçlar belirsiz

Trump idaresinin maksatları – ticaret istikrarını sağlamak, üretimi geri getirmek, vergi geliri elde etmek ve pazarlık gücü yaratmak – politik olarak cazip görünse de, tarifelerin bu amaçlara tesirli biçimde ulaşıp ulaşamayacağı net değil. Ticaret açıkları esasen makroekonomik faktörlere dayanır, ithalat vergilerine değil. Ayrıyeten tarifeler, tekrar mahallileşme için gerekli olan işgücü maliyetleri ve hünerler üzere yapısal mahzurları ortadan kaldırmaz. 2024’te tarifeler sırf yaklaşık 88 milyar dolar, yani toplam federal gelirin %1,5’ini oluşturdu. Son olarak, tüm ülkelere tıpkı anda sert halde yüklenmek, ticaret ortaklarının karşılıklarını koordine etme mümkünlüğünü artırır ki Japonya, Güney Kore ve Çin yakın vakitte bunu yapmaya başlamıştır. Bu da ABD’nin müzakere durumunu zayıflatabilir.”

ForInvest Haber Merkezi ([email protected] )