Yapısal Dönüşüm, Rekabet ve Üretim Gerçeği

Ticaret siyasetlerinin bilhassa emek ağır dallar üzerindeki tesiri sıklıkla gündeme gelmektedir. Amerika’da hür ticaretin birtakım bölgelerde iş kaybına yol açtığı kabul edilmekle birlikte, bu kaybın ne kadarının yapısal değişimden, ne kadarının adil olmayan dış rekabetten kaynaklandığı hala tartışmalıdır.

Schwab bu bağlamda, ABD’nin yine iş gücüne dayalı ayakkabı yahut dokumacılık üretimine dönmeyi isteyip istemediğinin sorgulanması gerektiğini belirtmektedir. Tarihi olarak, 1790’larda iş gücünün %90’ından fazlasının tarım bölümünde yer aldığı, lakin bugün bu oranın %2’nin altına düştüğü; buna karşın ABD tarımının global ölçekte son derece rekabetçi kalabildiği hatırlatılmaktadır. Bu durumun, verimlilik artışı ve teknoloji kullanımının bir sonucu olduğu söz edilmektedir.

Aynı biçimde üretim dataları, ABD’de imalat endüstrisinin düşüşte olduğu algısının tersine, üretimin artmaya devam ettiğini ortaya koymaktadır. Fakat istihdamda yaşanan azalma, teknolojik otomasyonun ve Çin şokunun birleşik tesiriyle açıklanmaktadır. Bilhassa Çin’in piyasa dışı ekonomik yapısının yarattığı sıkıntılara dikkat çekilmektedir. Fazla kapasite nedeniyle dünya pazarlarına düşük maliyetli eserlerin yönlendirildiği, bunun ise global rekabeti bozduğu belirtilmektedir.

Bu çerçevede, Dünya Ticaret Örgütü (DTÖ) kurallarının daha aktif biçimde uygulanması ve ticaret ortaklarının da bu tıp sübvansiyonlu yahut dampingli eserlere karşı ortak tavır alması gerektiği vurgulanmaktadır.

Fikirlerin Hürlüğü ve Alternatif Yaklaşımlar

Ticaret siyasetlerinin yalnızca mal akışını değil, birebir vakitte bilgi ve fikir transferini de dikkate alması gerektiği belirtilmektedir. Nobel ödüllü ekonomist Paul Romer, “nesneler” ile “fikirler” ortasında ayrım yapılması gerektiğini savunmakta; ticaret bariyerlerinin malların dolanımına getirdiği sınırlamaların, fikirlerin dolanımına getirilmemesi gerektiğini söz etmektedir. Romer’a nazaran, Çin’in güneş paneli sanayisini sübvanse etmesi, her ne kadar ticari dengesizliklere yol açsa da, global ölçekte güneş gücünü daha ucuz hale getirerek olumlu bir katkı sağlamıştır.

Bu noktada, kelam konusu sübvansiyonların cezalandırılması yerine, farklı bir stratejiyle bu üretimin bir kısmının ABD’de gerçekleştirilmesi önerilmektedir. Bu sayede hem mahallî istihdam artırılabilir hem de dış kaynaklı bilgi birikimi mahallî üretim süreçlerine entegre edilebilir. Birebir yaklaşım otomotiv bölümünde de örneklendirilmekte; 1990’larda Japon otomotiv firmalarının ABD’ye üretim tesisleri kurarak teknoloji transferini ve istihdamı birlikte sağladığı hatırlatılmaktadır.

Özellikle Japon üretim anlayışında yer alan “tam vaktinde üretim” ve “istatistiksel kalite kontrol” üzere uygulamaların, sırf araba kalitesini artırmakla kalmayıp, Amerikan üretim sistemine de bedel kattığı söz edilmektedir. Bu örnek, büsbütün müdafaacı bir yaklaşım yerine, dış rekabetin yapılandırıcı biçimde içselleştirilmesinin, uzun vadeli rekabetçilik için daha tesirli bir prosedür olabileceğini göstermektedir.

Rekabete Maruz Kalmak Teknolojik Geri Kalmayı Engelliyor

Gelişen ülkelerin teknoloji alanında süratle ilerlediği, fakat bunun ABD kamuoyunca gereğince fark edilmediği belirtilmektedir. Bilhassa yarı iletken teknolojisinde Çin’in kıymetli adımlar attığına dikkat çekilmekte, bu ilerlemelere karşı günlük ve direkt rekabetin gerekliliği vurgulanmaktadır. Romer’a nazaran, daima rekabet ortamına maruz kalmayan ekonomiler, geride kaldıklarını geç fark etmekte ve bu durum uzun vadede yapısal bir zafiyete yol açmaktadır.

Bu çerçevede otarşi eğilimlerine karşı ihtarlarda bulunulmakta; dış dünyadan büsbütün kopan ekonomik yapıların gelişim fırsatlarını ıskaladığı tabir edilmektedir. Romer, “eğer fikir akışları kısıtlanırsa, ülke içindeki üretim kapasitesi bile vakitle geriler” görüşünü lisana getirmektedir. Hasebiyle, başarılı bir ekonomik gelecek için hem üretim kabiliyetinin lokal olarak korunması hem de global bilgi ağlarına entegre olunması gerektiği sonucuna varılmaktadır.