İsrail-İran Çatışması Saha İstikrarlarını Zorluyor

İsrail’in 13 Haziran’da İran’a başlattığı hücum dalgası beklenen sonuçları vermedi; Tahran’ın nokta atışlı misillemeleri Tel Aviv idaresini şiddetli bir sürecin içine itti. Bölgede giderek şiddetlenen tansiyon, sırf cephe sınırında değil, milletlerarası diplomasi koridorlarında da ağır baskı yaratıyor. İsrail tarafı, operasyonun birinci gününden itibaren Amerika Birleşik Devletleri’ni (ABD) direkt savaşa çekmek gayesiyle Kongre ve Beyaz Saray nezdinde temaslarda bulunuyor. Tel Aviv’de “Mr President, come and finish the job” yazılı dev afişlerin otoyollara asılması, bu beklentiyi açıkça ortaya koydu.

Askerî Kapasite Farkı ve Rezerv Sıkıntısı

Çatışmanın birinci günlerinde İsrail, yaklaşık 170 bin faal işçi ve hudutlu rezerv kaynağıyla alanda varlık göstermeye çalışırken, İran’ın resmî müttefikleriyle birlikte sahip olduğu 5,6 milyonluk askerî potansiyel dikkat çekiyor. İsrailli muhalif kaynaklara nazaran 11 Nisan 2025 prestijiyle 100 bin yedek asker savaş davetine katılmayı reddetti; bu durum Tel Aviv’in insan gücü açığını derinleştirdi. ABD ordusundaki işçi temininde de Irak ve Afganistan sonrasında yaşanan yüzde 20’lik yıllık düşüş devam ediyor. Avrupa ülkeleri ise Ukrayna örneğinde olduğu üzere çatışma bölgelerine kara gücü sevk etmekte isteksiz davranıyor. Kelam konusu tablo, İran açısından stratejik bir üstünlük yaratırken, İsrail’in mümkün uzun soluklu operasyon kapasitesini sorgulatıyor.

İran’ın “Nokta Atışlı” Stratejisi

Tahran idaresi, misilleme hücumlarında yüksek can kaybı yerine stratejik maksatların devre dışı bırakılmasına öncelik veriyor. Bu çerçevede Tel Aviv yakınlarındaki Unit 8200 siber-istihbarat merkezi, İsrail Merkez Bankası, askeri hastane ve Mossad yerleşkesi vurularak fonksiyonsuz hâle getirildi. Ayrıyeten Hatzor ve Nevatim hava üslerinin yanı sıra ülkenin en büyük rafinerisi pozisyonundaki Bizzan Kompleksi de ağır hasar aldı; kelam konusu rafineri dizel üretiminin %60’ını, akaryakıt üretiminin de yarısını karşılıyordu. Altyapıya yönelik bu darbeler, İsrail’in lojistik ve yakıt ikmal zincirinde sıkışıklığa yol açarken, “Demir Kubbe” hava savunma sisteminin İran füzeleri karşısında yetersiz kalması kamuoyunda güvenlik tasalarını artırdı.

Ekonomik ve Toplumsal Yansımalar

Askerî harcamaların günlük 300 milyon doları bulduğu kestirim edilirken, hava alanının büyük ölçüde uçuşa kapatılması ve kentler ortası geçiş noktalarının ordunun denetimine verilmesi, sivil hareketliliği kısıtladı. Birtakım İsraillilerin küçük botlarla Kıbrıs’a geçmeye çalıştığı, lüks yatların adeta “servis” hizmeti verdiği argüman ediliyor. Toplumsal medyada paylaşılan imgeler, sivil savunma sirenlerinin geç devreye girmesi nedeniyle barınaklara vaktinde ulaşılamadığını öne sürüyor; bu durum hükümete yönelik tenkitleri derinleştiriyor.

Washington’un İkilemi, Bölgesel Dengelerin Geleceği

Tel Aviv’in ısrarlı davetlerine karşın ABD idaresi, çatışmaya direkt müdahil olma konusunda temkinli davranıyor. Analistler, Washington’un muhtemel bir askerî angajmanda siyasi ve ekonomik maliyetlerinin İsrail’inkinden “çok daha yüksek” olacağını vurguluyor. Öte yandan, Hizbullah’ın Lübnan ve Suriye’de yine güç kazanması ihtimali, bölgedeki denklemde yeni kırılma çizgileri yaratabilir. Bilhassa Suriye’nin kuzeyinde İsrail’le dolaylı temas hâlindeki kümelerin zayıflaması, İran yanlısı aktörlere alan açabilir.

Türkiye İçin Çıkarılan Dersler

Uzun müddettir ağır yaptırımlar altında yaşayan İran’ın savunma-teknoloji altyapısına yaptığı yatırımlar, “sessiz hazırlığın” aktifliğini gösterdi. Güvenlik uzmanları, bölgedeki tüm aktörler için yerli savunma sanayiine ve bilimsel Ar-Ge projelerine odaklanmanın değerine dikkat çekiyor. Türkiye özelinde, insan sermayesinin korunması ve teknolojik kapasitenin güçlendirilmesi gerektiği tarafındaki tartışmalar da tekrar gündeme geldi.